çoğu zaman ezberden ibarettir hayatta bazı cümleler. derki insan taze gündem ” taksimde daha önce kutlamamı oldu ” yada , “orda parti mitingleri bile olmuyorki ” ,başka yerde yapılsın miting . ama ezber öle bişeydir ki insan sorgulamaz kendide inanır dediğine ,denilene . Taksim’de 94de Bosna mitingi olmuş, birçok kezde yılbaşlarında taciz görüntülerini izlediğimiz görüntülerin olduğu kutlamalar olmuş, düşünmez onu ,bilmez çünkü. yada polis haftası için kutlamaların yapıldığı bir alan olarak kullanılmıştır. ama sorgulamaz ,araştırmaz, merak etmez .

işte ezber bozulan ,bozulması gereken birşeyde Zonguldak’ta Lavuar’ın yıkılması ile yaşandı ,yaşanacakta.

hep denilirdi ki ,lavuar’ın ömrü dolu, yaşlandı . miladını doldurdu. astarı yüzünden pahalı oluyor ki artık kullanımı için yıkımı gündeme geldi. yıkılması için ihale yapıldı ve , yıkıldı da kısa zamanda..

ama Zonguldak gibi bir kentin simgesi olan kömürün yapımında(yıkanmasında ,rafinesinde ) kullanılan lavuar , emeğin parçası olduğu gerçeği  şehrin ortasında çirkin görüntüsü yüzünden  ağır bastı hep  . hatırlanmadı ,düşünülmedi bile kimi zaman..

buz ezber’e rahmen  gelişmiş ülkelerde ,dünyada madencilik’le uğraşan ülkelerde bizdeki uygulamadan tamamiyle farklı bir yöntemin uygulandığını öğrendim .

maden müzeleri yapmışlar, madencilik müzeleri ,lavuarlardan kültürel bir miras bırakmışlar ,emeğin simgesini yıkmadan sahiplenmişler.

bizim şehrimizde ise oldu bittiye getirerek , yıkıma hemen başlanarak işlere girişildi . sonra sonra sivil toplum örgütlerinin çabasıyla, tepkisiyle ancak bir bina ve üç tane kule kurtulabildi .hatta geçtiğimiz günlerde de üstüne kocaman koruma altına alınmıştır diyede çarşaf gibi pankart koyulmuştu.

Zonguldak deyince akla ilk gelen KÖMÜR geliyor , madenciler geliyor , Emeğin Başkenti deniyor hemen.

hal böyle olunca 90lı yıllardan sonra ,özellikle 91 grevinden sonra yok edilmek istendi , bu emeğin simgesi olma ,örgütlü toplum olma ,işçilerin emekçilerin kalesi olması durumu ,gerçeği. öğrenci kenti yapılmak istenen zonguldak emeğin başkenti kimliğinden arındırılmak isteniyor. örgütlü toplumdan ,sosyal devlet anlayışından koparılmak isteniyor. kısmen de başarılı olundu . lavuarlar özel sektörle mobil lavuar oldu. kısmen bazı ocaklar özelleştirildi. bazı müeseseler satıldı , özel sektöre peşkeş çekildi.

bahaneside hazır . “ZARAR EDİYOR!!”, sanki özel sektör ‘ü robotlar yönetiyomuşda ,robotlar çalışıyomuşda ,kamu sektöründe ise “devletin malı deniz yemeyen keriz” anlayışı ile ,”yattığın yerden para kazanmakla” ,yada boşa insan çalıştırmakla özelleştirilerek kurtulunacak diye bir ezber oluşturuldu . özel sektörde çalışanda insanoğlu ,devlet sektöründe ,kamu kurumunda çalışanda insanoğlu ,sen amir ile ast üst ilişkişini kuramıyorsan ,partilerin kadrolaşma alanı olduysa, her önüne gelen işe alındıysa bunda kamu kurumumun ne şuçu var . özel sektördeki uygulamayı sende yapabilirsin , gerektiği kadar insan çalıştırabilirsin , hakkettiği parayı verebilirsin. işe boş boş duracak insan almazsın.

bunlar mümküm , ama özel sektöründe kötü yanlarının es geçmeden olmaz. sütten çıkmış ak kaşık olmadığı kesin.

mesela verdiği paranın hakkını fazlasıyla alıyor, izin tatil vb.gibi konularda oldukça acımasız. iş güvenliği açısından maaliyeti fazla olduğu gerekçesiyle insan hayatı tehlikeye atılıyor ,yada parayı beğenmedin mi ” dışarda senin yerinde çalışacak çok adam var” diyip basıyor tekmeyi.

daha sayamadığım aklıma gelen gelmiyen birçok şey , hem kamu sektörü için hem de özel sektör için . tabiyki beş parmağın beşi bir değil , kamudada ,özel sektördede işi laikiyle yapan kurumlar ,firmalar vardır tabiyki.

ama bundan çok değil 20 sene öncesinde memleketinden doğru ocak işçisi olarak kendini gösterip aybaşından aybaşına Zonguldak’a gelen çok insan olmuş ,duyuyoruz , işitiyoruz. ondan sonra “TTK zarar ediyor” oluyor .

nese dönüyorum asıl mevzuya , mimarlar odası bu yıkımı durdurulan kültürel miras için proje yarışması başlatmış . ilerleyen günlerde bekleyip görcez ,bakalım kim ne yapıcak ,nasıl bir mimari güzellik ve kültürel miras içi içe bizlere hizmete sunulcak.

işte proje ilgili ayrıntılı bilgiler ,linkler;

http://lavuar.mimarlarodasiankara.org/

Kent Düşleri 3: Zonguldak Merkez Lavuar Alanı Değerlendirme Projesi Ulusal Fikir Yarışması

Kentlerimizin ortak belleklerinin hızla silinmekte olduğu ve kimliksiz kentlere doğru emin adımlarla ilerlenen şu günlerde, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, yaşanmakta olan bu sorunlara karşı farklı seçenekler üreterek kentlerimizin sağlıklı gelişmesi için tüm ilgi gruplarının da çözüme ortak oldukları katılımcı süreçler oluşturmaya ve desteklemeye devam etmektedir. Bu hedefle, kentlilerin kendi kültür miraslarına ve kent belleğine duyarlılıklarının pekiştirilmesi ve kentte kullanılmayan boş alanların kente kazandırılması için Kent Düşleri Ulusal Fikir Yarışması başlatılmış ve Ulucanlar Merkez Kapalı Cezaevi ile Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü Yerleşkesi’ne yönelik fikir yarışmaları ile başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Kent Düşleri Ulusal Fikir Yarışması üçüncü olarak Zonguldak’ta bulunan Lavuar (Yıkama) Tesisleri’nin değerlendirilmesi için açılmaktadır.

Zonguldak Lavuar (Yıkama) Tesisleri, Karabük Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından tescillenmiş bir endüstri mirasımızdır. Kömürle doğan ve kömürle kent kimliğini oluşturan Zonguldak’taki bu tesislerin kent yaşamının bir parçası haline getirilmesi hem Zonguldaklılar hem de tüm Türkiye için ülkemizin endüstrileşme tarihinin kayda değer yapıtlarından birinin korunması ve gelecek nesillere aktarılması bakımından oldukça önemlidir. Bu yarışma, önceki yarışmalarda olduğu gibi, kent yaşamına ve geleceğine dair düşüncelerin çoğalmasını ve yaygınlaşmasını; kentlilerin, uzmanların, yerel yöneticilerin, demokratik kitle örgütlerinin, sivil girişimlerin, yerel yöneticilerin ve kamu yönetimde görev alan idarecilerin bir araya geldikleri katılımcı bir sürecin tanımlanıp çözüm önerilerinin tartışılmasını, yaşadığımız hayatı ve mekânları sorgulayacak platformlar oluşturulmasını da hedeflemektedir.

24 Mart 2008 tarihinde ilan edilen yarışmaya kayıtlar aynı gün başlayacaktır. Yarışma ile ilgili tüm bilgilere www.mimarlarodasiankara.org adresinden ulaşmak mümkündür. Yarışma, lisans ve yüksek lisans öğrencileri olmak üzere iki kategoride ulusal ve tek aşamalı olarak gerçekleştirilecektir. Yarışmaya katılan her fikir projesi kent açısından önemlidir; bu nedenle bu yarışma sürecinde her önermenin tartışılabilir ve paylaşılabilir kılınmasını sağlayacak tartışma ortamları düzenlenecektir. Yarışma katılımcılarının, önerdikleri projelerin düşünsel altyapılarını ortamla paylaşmaları ve projelerini sunulup tartışılacağı platformlara katılması beklenmektedir.
Tüm lisans ve yüksek lisans öğrencilerini bu heyecana katılmaya, KENTe dair DÜŞLER kurmaya ve ideallerini toplumla paylaşmaya; tüm kentlileri, yerel yöneticileri, kamu idarecilerini, meslek odalarını, sivil girişimleri bu duyarlılığın yaygınlaşması için birlikteliğe ve ortak hareket etmeye davet ediyoruz. Kent düşleri oluşturmak ve bu düşlerin toplumla buluşmasını sağlayarak ortak heyecanlara dönüşebilir kılmak olanaksız değildir.

Yarışma Şartnamesi ve daha detaylı bilgi http://lavuar.mimarlarodasiankara.org adresinden temin edilebilir.

Bilgi İçin:
www.mimarlarodasiankara.org

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1940 yılında Etibank’a bağlı bir işletme olarak kurulan EKİ (Ereğli Kömürleri İşletmesi),1957 yılında TKİ’nin (Türkiye Kömür İşletmeleri) kurulması ile bu kuruluşa devredilmiş, 1983 yılında da TTK (Türkiye Taşkömürü Kurumu) adıyla ayrı bir KİT’e dönüştürülmüştür. TTK’ da Kozlu, Üzülmez, Karadon, Armutçuk ve Amasra Müesseseleri olmak üzere beş üretim bölgesinde taşkömürü üretimi yapılmaktadır. TTK’nın resmi kayıtlarına göre havzada toplam taşkömürü rezervi 1.12 milyar ton civarındadır.

TTK LAVUARLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
TTK, üretmiş olduğu kömürleri metalurjik ve ısınma amaçlı kullanmak üzere bu bölgelerde kurulu bulunan lavuarlarda yıkamaktadır. Kozlu ve Üzülmez Müesseselerinin üretimleri 2006 yılı ortalarına kadar Zonguldak Merkez Lavuarı’nda yıkamaktaydı. Karadon Müessesesi üretimi Çatalağzı Lavuarı’nda, Armutçuk Müessesesi üretimi Armutçuk Lavuarı’nda, Amasra Müessesesi üretimi de Amasra Lavuarı’nda yıkanmaktadır. Zonguldak Lavuarının sökülmesi nedeniyle, Kozlu ve Üzülmez Müesseselerinde daha küçük ölçekte “yap-işlet modeli” ile iki küçük lavuar kurulmuştur.

Çatalağzı Lavuarı
Çatalağzı Lavuarı’nda, Karadon Müessesesi’nde üretilen kömürler hazırlanmaktadır. Çatalağzı Lavuarı, 250’şer tonluk flotasyon ve jig ünitelerinden oluşmuştur. Bu Lavuar şu anda faaliyette olup Zonguldak Lavuarı’nın tam benzeridir; aralarında sadece kapasite farkı vardır.

ZONGULDAK MERKEZ LAVUARI
Yaklaşık 141.000 m2 alan üzerine Simon-Carves Firması tarafından kurulan Zonguldak Merkez Lavuarı 1957 yılında işletmeye açılmıştır. Tesis, kuruluşunda toplam 750 t/h kapasite ile yıkama kasaları ve flotasyon hücrelerinin yer aldığı ünitelerden oluşmuştur. 1973 yılında devreye alınan ağır mayi ünitesiyle tesis kapasitesi 1000 t/h a çıkarılmıştır. Tesise 1992 yılında TEK tarafından filtrasyon ünitesi eklenmiştir. Filtrasyon ünitesinin kuruluşunu takiben, 1991 yılında flotasyon ünitesi devreden çıkarılmış ve 2002 yılında ünite tamamen sökülmüştür.

1990’lı yılların başında siklonlardan oluşan ağır mayi ünitesi devreden çıkarılmış ve 2002 yılında bu ünite tamamen sökülmüştür. 2002 yılında Üzülmez ve Kozlu Ocakları ağzına eleme ünitesi kurulması nedeniyle lavuarın kırıcı ve tüvenan eleme donanımı devreden çıkarılmıştır. Zonguldak Merkez Lavuarı’nı
-Üzülmez Müessesesi’nden; Asma, Dilaver ve Çaydamar işletmelerinden,
-Kozlu Müessesesi’nden ; İncirharmanı ve İhsaniye,ocaklarından çıkarılan tüvenan kömürler beslemekteydi.

Üzülmez Müessesesinin Çaydamar ve Dilaver ocaklarının kapatılmasıyla, bu müesseseden yalnızca Asma İşletmesi ocaklarından çıkarılan kömürler lavuarı besler olmuştur. Kozlu Müessesesi ise tek işletme olarak (İhsaniye-Incirharmanı) birleştirilmiştir; Çaydamar İşletmesi rezervlerinin şehir topuğunda kalması nedeniyle, Haziran 1994 tarihinde faaliyetlerine son verilmiştir.

Zonguldak Merkez Lavuarı revizyonu için atılan ilk adım (1970’liyıllarda başlayan) kapasite artışına yöneliktir. Bu amaçla, sisteme 250 ton/saat’lik ağır ortam ünitesi eklenerek kapasite 1000 ton/saat’e çıkarılmıştır. 1980’li yılların başında, lavuarın teknik olarak ömrünü tamamladığı, istenilen kalite ve miktarda kömür yıkayamadığı ve yıkayamayacağı şeklindeki hâkim görüş doğrultusunda yapılması istenen modernizasyon çalışmasının gerekçesi aşağıda belirtildiği gibi özetlenebilir.

* Zonguldak’ta üretilen kömürlere dayalı kok ile çalışması planlanan ERDEMIR ve KARDEMIR Fabrikaları, o günlerin yeni piyasa koşullarında daha düşük kül içerikli ve daha ucuz kömür ithal etmeye başlamışlardır,
* TTK, yeni koşullara uygun kalitede (düşük küllü) kömür üretimi politikası geliştirmekte gecikmiştir. Tüvenan kömür külü; lavuarların kuruluşundaki %38 değerinden başlayarak, %60-65 değerlerine ulaşmıştır. Metalürjik kömürlerin hazırlandığı, Zonguldak ve Çatalağzı Lavuarları yıkama sistemleri, giderek artan tüvenan kömür külü de göz önüne alınacak olursa, bu kömürlerin yıkanması için hem uygun değildir hem de ömrünü tamamlamıştır.

Bu görüşler sonucunda 1957 yılında üretime başlayan Zonguldak Merkez Lavuarı, 2006 yılı içinde devreden çıkarılmış ve HURDASAN’a ihale edilerek sökülmeye başlanmıştır.

Mimarlar Odası Ankara Şubesi 23-24 Eylül 2006 tarihinde Zonguldak’ta yaptığı ve bağlı tüm Temsilciliklerin de davetli olduğu Yönetim Kurulu Toplantısında alınan karar gereği, Zonguldak Temsilciliği’nin Karabük Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na yaptığı başvuru üzerine Koruma Kurulu, tesisin söküm ve yıkımdan geri kalan bazı yapılarını Zonguldak’ın kimliğini, kömür kültürünü gösterir Endüstri Yapısı olarak değerlendirmiş ve gelecek nesillere aktarılacak Endüstri Mirası olarak tescillemiştir.